Το 2020 ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, με 604.000 νέες περιπτώσεις και 342.000 θανάτους παγκοσμίως, ήταν ο 4ος συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες. Ειδικά στις νέες γυναίκες <44 ετών, ο καρκίνος αυτός είναι ο 2ος συχνότερος καρκίνος στην Ευρώπη. Ο γυναικολόγος στην Αθήνα Χατζηδάκης Χρήστος μας εξηγεί αναλυτικά.
Ο τράχηλος
Ο τράχηλος είναι το χαμηλότερο τμήμα της μήτρας και περιβάλλεται από τον κόλπο (εικ.1). Αποτελείται από δύο κύρια είδη κυττάρων. Το εξωτερικό τμήμα του τραχήλου που βρίσκεται στον κόλπο καλύπτεται από κύτταρα που ονομάζονται πλακώδη κύτταρα. Το εσωτερικό τμήμα που βρίσκεται στο κανάλι του τραχήλου που οδηγεί στο εσωτερικό (κοιλότητα) της μήτρας επενδύεται από αδενικά κύτταρα. Ο καρκίνος που εμφανίζεται σε αυτά τα κύτταρα ονομαζεται καρκίνος από πλακώδη κύτταρα ή αδενοκαρκίνωμα αντίστοιχα. Τα δύο είδη καρκίνου αντιμετωπίζονται παρόμοια σε αρχόμενα στάδια της νόσου, αν και προέρχονται από διαφορετικά είδη κυττάρων και πιθανόν έχουν διαφορετική πρόγνωση.
Σταδιοποίηση του καρκίνου του τραχήλου
Οταν διαγιγνώσκεται ο καρκίνος στον τράχηλο της μήτρας, το επόμενο βήμα είναι να καθοριστεί το στάδιο της νόσου, δηλαδή η επέκταση αυτής. Η σταδιοποίηση γίνεται με την κλινική εξέταση και τον απεικονιστικό έλεγχο.
Η κλινική εξέταση περιλαμβάνει την εξέταση του τραχήλου, του κόλπου, της μήτρας και των ωοθηκών. Η δακτυλική εξέταση του εντέρου είναι,επίσης, απαραίτητη, ενω επιπρόσθετες εξετάσεις πιθανόν να χρειάζονται για να εκτιμηθεί η επέκταση της νόσου στην κύστη ή το έντερο (κυστεοσκόπηση/κολονοσκόπηση).
Ο απεικονιστικός έλεγχος περιλαμβάνει την αξονική τομογραφία της κοιλιάς και του θώρακος (CT), τη μαγνητική τομογραφία(MRI) της κάτω κοιλιάς και την τομογραφία ποζιτρονίων (PET), όπου κρίνεται απαραίτητη και παρέχει πληροφορίες για την ένταση της νόσου εκτός της λεκανης. Επιπλέον έλεγχος καρκινικων δεικτών, ειδικών για τη συγκεκριμένη νοσο, μπορεί να ζητηθεί.
Το στάδιο της νόσου εξαρτάται από:
- Το μέγεθος του όγκου
- Το βάθος διήθησης των ιστών γύρω από τον τράχηλο
- Την επέκταση της νόσου στον κόλπο, την κύστη, το έντερο, τους λεμφαδένες και άλλα απομακρυσμένα όργανα (ήπαρ, πνέυμονες, οστά). (εικ.2)
Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές του αρχόμενου καρκίνου του τραχήλου μήτρας;
Η θεραπεία του αρχόμενου καρκίνου εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, την ηλικία, την επιθυμία για εγκυμοσύνη, την γενική κατάσταση και τις επιλογές που έχει ο ιατρός.
Η ευρύτερα εφαρμοσμένη θεραπεία του αρχόμενου καρκίνου είναι η ριζική υστερεκτομή, δηλαδή η αφαίρεση της μήτρας μαζί με τον τράχηλο και τους γειτονικούς ιστούς που ονομάζεται παρομητρία. Εναλλακτική θεραπεία με παρόμοιο αποτέλεσμα αποτελεί η ακτινοθεραπεία που συνήθως δίδεται σε συνδυασμό με μικρού δόση χημειοθεραπείας.
Η υστερεκτομή και η ακτινοθεραπεία στερούν τη γυναίκα από μια μελλοντική κύηση. Είναι, όμως, δυνατόν κάποιες γυναίκες με αρχομενο καρκίνο και υπο αυστηρές προυποθέσεις να υποβληθούν σε πιο συντηρητική χειρουργική θεραπεία με αφαιρεση μόνο του τραχήλου (κωνοειδής εκτομή ή απλή/ριζική τραχηλεκτομή) για να μπορέσουν να επιτύχουν διατήρηση της μήτρας και ως εκ τουτου, εγκυμοσύνη. Το μήζον θέμα της διατήρησης της γονιμότητας και των πιο συντηρητικών θεραπειών θα αναπτυχθεί σε επόμενο άρθρο. Πρόσφατα, τέτοιες συντηρητικές θεραπείες συστήνονται και για γυναίκες που δεν επιθυμούν τη διατήρηση της γονιμότητας αλλά για να αποφευχθούν οι επιπλοκές μιας πιο ριζικής θεραπείας, αρκεί ο όγκος να είναι σε αρχικό στάδιο με μέγεθος μέχρι 2 εκατοστά, χωρίς επέκταση σε λεμφαδένες ή άλλα όργανα και να συνδυάζονται με λεμφαδενεκτομή.
Αυτές οι συντηρητικές θεραπείες είναι οι εξής:
- Κωνοειδής Εκτομή-Αφαίρεση τμήματος του τραχήλου
2. Απλή τραχηλεκτομή-Πιο εκτεταμένη αφαίρεση τραχήλου
3. Απλή υστερεκτομή με ή χωρίς αφαίρεση των ωοθηκών (αφαίρεση μήτρας και τραχήλου χωρίς τα παρομήτρια)
Μια νέα τεχνική, η αφαίρεση φρουρού λεμφαδένα, εφαρμόζεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, συχνότερα τα τελευταία έτη σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η έκταση της λεμπαδενεκτομής και οι επιπλοκές της και να ανιχνευθούν καλύτερα πιθανές μεταστάσεις στους λεμφαδένες. Παρ’όλα αυτά, αυτή η τεχνική είναι υπό μελέτη και πρέπει να εφαρμόζεται αυστηρά από εξειδικευμένους στην τεχνική χειρουργούς στα πλαίσια αυστηρού πρωτοκόλλου.
Για περισσότερες πληροφορίες: www.gynaikologos-hatzidakis.gr