Ένας 20χρονος έχασε τη ζωή του στην Πάτρα, αφότου προσβλήθηκε από «κεραυνοβόλο» μηνιγγίτιδα. Ωστόσο, οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την σπάνια αυτή μορφή μηνιγγίτιδας που εξελίσσεται ταχύτατα. Με αφορμή αυτό το περιστατικό, καλό θα ήταν να γνωρίζουμε περισσότερα για αυτήν την νόσο.
Η κεραυνοβόλος μηνιγγίτιδα ουσιαστικά έχει να κάνει με ένα μικρόβιο, τον μηνιγγιτιδόκοκκο με ραγδαία εξελιξη, κάτι που σημαίνει, ότι αυτό επιτίθεται πολύ γρήγορα σε όλα τα όργανα του σώματος του παιδιού και γι’ αυτό το λόγο ονομάζεται κεραυνοβόλος.
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των μηνιγγιτιδοκοκκικών λοιμώξεων είναι σωτήρια για τη ζωή των ασθενών, αποφεύγονται τυχόν ακρωτηριασμοί των άκρων τους, ενώ μειώνονται νευρολογικές και άλλες επιπλοκές.
Ένας ασθενής στους δύο με οξεία μηνιγγιτιδοκοκκαιμία είχε εξετασθεί τις πρώτες 48 ώρες της νόσου από γιατρό χωρίς να τεθεί η σωστή διάγνωση και να κατευθυνθεί ο ασθενής στο νοσοκομείο.
Η επίπτωση των μηνιγγιτιδοκοκκικών λοιμώξεων κυμαίνεται μεταξύ 0,1 έως 1,5 περιστατικά σε γενικό πληθυσμό 100.000 ατόμων και δεν έχει αλλάξει τα τελευταία 40 χρόνια. Προσβάλλει κυρίως παιδιά και νεαρής ηλικίας άτομα. Υπάρχει εποχιακή κατανομή και τα περισσότερα περιστατικά εμφανίζονται χειμώνα και άνοιξη. Ο επιπολασμός των ασυμπτωματικών φορέων ποικίλλει από 2% στα παιδιά ηλικίας μικρότερης των 2 ετών έως 10-40% μεταξύ των εφήβων και νεαρών ενηλίκων, ιδιαίτερα στρατιωτών και φοιτητών.
Πιθανές επιπλοκές
Όπως αναφέρουν, οι SOS ΙΑΤΡΟΙ, η θνησιμότητα ποικίλλει μεταξύ 8 και 13%. Οι επιζήσαντες μιας μηνιγγιτιδοκοκκικής λοίμωξης εμφανίζουν σε ποσοστό που αγγίζει το 20% επιπλοκές όπως κώφωση, νευρολογικά ελλείμματα, ακρωτηριασμούς. Ο αιτιολογικός παράγοντας της μηνιγγίτιδας είναι ο Gram αρνητικός διπλόκοκκος Neisseria meningitidis, του οποίου μόνος ξενιστής είναι ο ρινοφάρυγγας των ανθρώπων.
Ο μηνιγγιτιδόκοκκος προκαλεί μια μεγάλη ποικιλία λοιμωδών συνδρόμων (Πίνακας 1) εκτός της μηνιγγίτιδος και οι δύο σοβαρότερες είναι η οξεία μηνιγγιτιδοκοκκαιμία και η κεραυνοβόλος μηνιγγιτοδικοκκαιμία ή κεραυνοβόλος πορφύρα (purpura fulminans). Οι λόγοι για τους οποίους άλλοι αναπτύσσουν μηνιγιτοδοκκοκική σηψαιμία και άλλοι μηνιγγίτιδα δεν έχουν προς το παρόν διευκρινισθεί. Φαίνεται ότι όταν ο πολλαπλασιασμός των μηνιγγιτιδοκόκκων ελέγχεται μερικώς από το αμυντικό σύστημα του ασθενούς προκύπτει τοπική μηνιγγιτιδοκκική λοίμωξη τύπου μηνιγγίτιδας.
Τα συμπτώματα
Η οξεία μηνιγγιτιδικοκκαιμία χαρακτηρίζεται από την αιφνίδια έναρξη, την ταχεία εξέλιξη και την απουσία φλεγμονώδους εστίας λοίμωξης. Η εισβολή έχει βαρύτερη εικόνα και από εκείνη της μηνιγγίτιδας: υψηλός πυρετός, ρίγη και μυαλγίες κυρίως των άκρων και της οσφύος, όπως και έμετοι ή διάρροιες. Ασθενείς με τα ανωτέρω συμπτώματα και πριν την εμφάνιση του εξανθήματος κατά την επίσκεψη του γιατρού στο σπίτι ή στα τμήματα των επειγόντων είναι πιθανώς να μην εκτιμηθούν σωστά και να θεωρηθούν λανθασμένα ιογενείς λοιμώξεις.
Προοδευτικά, εντός ωρών όλοι οι ασθενείς με οξεία μηνιγγιτιδοκοκκαιμία εμφανίζουν εξάνθημα που αρχικά μπορεί να είναι πετεχειώδες, κηλιδοβλατιδώδες ή αιμορραγικό. Προοδευτικά, όμως, εντός ωρών πάντα εξελίσσεται σε αιμορραγικό και συνήθως συρρέει για να σχηματίσει ευμεγέθεις πορφυρικές (αιμορραγικές) βλάβες. Αντίθετα, στις ιογενείς λοιμώξεις το εξάνθημα εμφανίζεται αρκετές μέρες μετά την εμφάνιση του πυρετού.
Στην περίπτωση της κεραυνοβόλου μηνιγγίτιδας, η πορφύρα, η επιθετική διασπορά των πορφυρικών εξανθημάτων λόγω της ισχαιμικής νέκρωσης, συνοδεύεται συχνά από σηπτική καταπληξία (αιφνίδια πτώση της αρτηριακής πίεσης) και οξεία επινεφριδιακή αιμορραγία (Σύνδρομο Waterhouse-Friderichsen).
Αρχικά, η οξεία μηνιγγιτιδοκοκκαιμία μπορεί να εμφανίζεται με φυσιολογική αρτηριακή πίεση και ζεστά άκρα και η ταχυκαρδία να αποτελεί το μόνο προειδοποιητικό σημείο της επερχόμενης καταστροφής. Η φυσιολογική αρτηριακή πίεση δεν αποτελεί κλινικό σημείο εφησυχασμού. Η προσβολή του επιπέδου συνείδησης ποικίλλει από τη νευρικότητα και τη σύγχυση έως τον λήθαργο και το κώμα που αποτελούν τις πρώιμες εκδηλώσεις μιας πτωχής εγκεφαλικής αιμάτωσης.
Σε συνύπαρξη πορφυρικών βλαβών, υπότασης και υψηλού πυρετού, η διάγνωση της οξείας μηνιγγιτιδοκοκκαιμίας είναι ευκολότερη. Είναι σημαντικότερη, όμως, η διάγνωση σε πρωιμώτερο στάδιο που συνυπάρχουν ταχυκαρδία, πυρετός, πετεχειώδες ή αιμορραγικό εξάνθημα, γιατί η έγκαιρη χορήγηση αντιβιοτικών και μεγάλων ποσοτήτων ενδοφλεβίων υγρών βελτιώνει την πρόγνωση ενός δυνητικά θανατηφόρου νοσήματος.