Ένα από τα παλαιότερα ελληνικά έθιμα για τη Σαρακοστή και το Πάσχα είναι η Κυρά Σαρακοστή. Πρόκειται για ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο που μετρούσε τις εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής, αρχής γενομένης από την Καθαρά Δευτέρα.
Στα περισσότερα σπίτι ατην έφτιαχαν με χαρτί, αλλά και με ζυμάρι.
Αρχικά, σχημάτιζαν μία γυναίκα, στο κεφάλι έβαζαν ένα σταυρό και δεν της έβαζαν ποτέ στόμα, γιατί νήστευε, ούτε μύτη για να μη μυρίζει και ζηλεύει. Τα χέρια ήταν σταυρωμένα, γιατί όλο αυτό το διάστημα έκανε προσευχή.
Τέλος, της έβαζαν επτά πόδια, που συμβόλιζαν τις επτά εβδομάδες, από την Καθαρή Δευτέρα μέχρι την Μεγάλη Εβδομάδα. Κάθε εβδομάδα έκοβαν και ένα πόδι.
Όποιος έβρισκε το χάρτινο πόδι της Κυράς Σαρακοστής στη φέτα του ψωμιού που τού αναλογούσε ή στο σύκο που έπιανε από το καλάθι, πίστευαν πως θα ήταν καλότυχος, θα του έφερνε τύχη, γούρι.
Μάλιστα, υπάρχουν και τραγουδάκια σχετικά με την κυρά Σαρακοστή κι εμείς σας χαρίζουμε δύο από αυτά
Η Κυρά Σαρακοστή
Η κυρά η κυρά η κυρά Σαρακοστή
Από αλεύρι είναι φτιαγμένη και είναι όμορφη πολύ
Έχει όμορφα στολίδια και ένα φόρεμα μακρύ
2 χέρια , 7 πόδια , μέτρα τα και συ μαζί
1,2,3, τέσσερα ,5, 6 πόδια και 7
7 πόδια η Σαρακοστή
Μετρα τα ξανά και συ μαζί
1,2,3, τέσσερα ,5, 6 πόδια και 7
7 πόδια η Σαρακοστή
7 εβδομάδες μέχρι τη λαμπρή
Τα μαλλιά έχει πιασμένα , η κυρα Σαρακοστή
Στόμα μύτη αυτή δεν έχει
Λιχουδιές να μη γευτεί
Η κυρα η κυρα η κυρα Σαρακοστή
2 χέρια , 7 πόδια , μέτρα τα και συ μαζί
1,2,3, τέσσερα ,5, 6 πόδια και 7
7 πόδια η Σαρακοστή
Μετρα τα ξανά και συ μαζί
Το τραγούδι της Κυρά Σαρακοστής (στίχοι: Πόλυ Βασιλάκη)
Την Κυρά Σαρακοστή
που είναι έθιμο παλιό
οι γιαγιάδες μας τη φτιάχναν
με αλεύρι και νερό!
Για στολίδι της φορούσαν
στο κεφάλι της σταυρό
και το στόμα της ξεχνούσαν
γιατί νήστευε καιρό!
Και μετρούσαν τις ημέρες
με τα πόδια της τα εφτά
κόβαν ένα τη βδομάδα,
μέχρι να ρθει η Πασχαλιά!
Πώς θα φτιάξετε την Κυρά Σαρακοστή με αλεύρι και νερό
Τι θα χρειαστείτε:
- 500 γρ. αλεύρι
- 1 κούπα νερό
- 2 κουταλιές αλάτι
Πώς θα τη φτιάξετε:
Βάζετε σε μία λεκάνη το αλεύρι και το αλάτι. Ανοίγετε μια λακουβίτσα στο κέντρο και ρίχνετε σιγά σιγά το νερό, ζυμώνοντας ταυτόχρονα ώστε να γίνει μια μαλακή ζύμη.
Απλώνετε με τον πλάστη τη ζύμη και σχηματίζουμε την κυρά Σαρακοστή, χαράζετε τα μάτια και τη μύτη με ένα μαχαίρι και κάνετε μια τρύπα στο κεφάλι για να την κρεμάσετε, όταν ψηθεί. Φτιάχνετε και τα 7 ποδαράκια.
Αλείφετε το ταψί με λίγο λάδι και τοποθετείτε τη ζύμη.
Ψήνετε την κυρά Σαρακοστή για 40-60 λεπτά στο φούρνο, στους 200ο Κελσίου.
Με πληροφορίες και κεντρική φωτογραφία από Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου