Έχετε ακούσει ξανά περί “eggshell parenting”; Το όνομα του μοντέλου αυτού γονεϊκότητας επινοήθηκε από την κλινική ψυχολόγο Dr. Kim Sage.
Προέρχεται από το να «πατάει κανείς πάνω σε τσόφλια αυγών» (walking on eggshells) και περιγράφει πώς μπορεί να αισθάνεται ένα παιδί όταν βλέπει τον γονιό του να περνάει από τη χαρά στην οργή μέσα σε μια στιγμή χωρίς προφανείς λόγους.
Τι σημαίνει «eggshell γονέας»;
Σύμφωνα με το Psychology Today, ο συναισθηματικός συντονισμός και όχι οι λεκτικές δεξιότητες καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε, από την επιλογή των λέξεων μέχρι τον τόνο της φωνής μας.
Λόγω της ασυνείδητης, αυτόματης διαδικασίας του συναισθηματικού συντονισμού, τα παιδιά είναι οδυνηρά ευαίσθητα στην ατμόσφαιρα που επικρατεί μεταξύ των γονέων τους, ακόμη και αν δεν σας ακούσουν ποτέ να λέτε μια σκληρή λέξη ο ένας στον άλλον. Όταν αντιλαμβάνονται αρνητικά και κυμαινόμενα συναισθήματα, αισθάνονται ανασφαλή και επιφυλακτικά στο σπίτι, το μοναδικό μέρος όπου θα έπρεπε να αισθάνονται ασφαλή.
«Όταν ένας γονιός έχει ασταθείς διαθέσεις, ξεσπάσματα και ασυνεπείς συμπεριφορές που αναγκάζουν τα παιδιά του να “περπατούν σε τσόφλια αυγών” γύρω του, επιδεικνύει eggshell parenting», εξηγεί η Anna Hindell, LCSW-R, CIYT, ψυχοθεραπεύτρια και δασκάλα γιόγκα.
Βασικό στοιχείο η απρόβλεπτη συμπεριφορά
«Όταν ένας γονιός έχει την τάση να πηγαίνει από το 0 στο 60 σε μια στιγμή, ή -ακόμα χειρότερα- φαίνεται να πυροδοτείται από πράγματα που δεν είναι καθόλου προφανή στο παιδί, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί μπορεί να υπάρξει αρνητικός αντίκτυπος σε ένα παιδί που εκτίθεται συνεχώς σε αυτό», λέει ο Dr. Khan.
Οι πιο ακραίες περιπτώσεις eggshell parenting περιλαμβάνουν σοβαρή ψυχολογική κακοποίηση που μπορεί να προκαλέσει αντιστροφή ρόλων μεταξύ γονέα και παιδιού (γονεοποίηση). «Το παιδί αισθάνεται υπεύθυνο για τη φροντίδα του γονέα του και νιώθει ενοχές όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως τα θέλει ο γονέας», λέει ο Dr. Khan.
Πώς και γιατί γίνεται κάποιος eggshell γονέας
Αναφορικά με το γιατί ή το πώς κάποιος γίνεται eggshell parent, συνήθως δεν είναι συνειδητή επιλογή.
«Η συμπεριφορά είναι πιθανότατα η καλύτερη προσπάθεια του γονέα για αυτορρύθμιση», λέει η Hindell.
Και συμπληρώνει: «Ένας τέτοιος γονιός πιθανότατα είχε τη δική του ασταθή ανατροφή και δεν έμαθε ποτέ πώς να ηρεμεί τον εαυτό του όταν αναδύονταν δυσάρεστα συναισθήματα. Αν οι γονείς δεν επεξεργαστούν τα δικά τους ζητήματα του παρελθόντος που προκαλούν την παρούσα αστάθεια, η αντιδραστικότητά τους θα επηρεάσει τα παιδιά τους και τους γύρω τους»
Παραδείγματα eggshell parenting
Ας δούμε μερικά παραδείγματα αυτής της γονεϊκής συμπεριφοράς: Το να επαινεί ένας γονιός το παιδί του για τις καλές επιδόσεις του κατά τη διάρκεια ενός αγώνα στίβου και να το επικρίνει αργότερα επειδή δεν πήγε πιο γρήγορα.
Το να χρησιμοποιεί απειλές για να αναγκάσει το παιδί του να κάνει αυτό που θέλει, όπως το να λέει ότι θα το πετάξει έξω από το σπίτι αν αποκτήσει έναν συγκεκριμένο τύπο χτενίσματος. Το να συγχαίρει το παιδί του για το πώς τα πήγε σε ένα τεστ μόλις γυρίζει από το σχολείο, και μετά το δείπνο να το βρίζει επειδή δεν πήρε καλύτερο βαθμό.
Τα παιδιά συχνά δεν αναγνωρίζουν την κακοποιητική συμπεριφορά, αλλά τους προκαλεί βλάβη. Στην πραγματικότητα, είναι πιθανό οι συμπεριφορές ενός eggshell γονέα να προκλήθηκαν από το γεγονός ότι ανατράφηκε και ο ίδιος με τον ίδιο τρόπο από τους φροντιστές του.
«Αυτή η απρόβλεπτη συμπεριφορά προκαλεί σύγχυση, στέλνει μπερδεμένα μηνύματα και δεν παρέχει στο παιδί συνεπές καθρέφτισμα, κάτι που χρειάζεται το παιδί από τον φροντιστή για να νιώθει ασφάλεια, σιγουριά και κατανόηση», επισημαίνει η Hindell.
Οι κίνδυνοι
«Τα παιδιά που μεγαλώνουν με τέτοιους γονείς ζουν σε μια κατάσταση χρόνιας και επίμονης μη προβλεψιμότητας από τους κύριους φροντιστές τους», λέει η Hindell. «Νιώθουν την αστάθεια του περιβάλλοντός τους και τείνουν να κατηγορούν τον εαυτό τους για αυτήν, αντί να κατανοούν ότι έχουν έναν ασταθή γονέα».
Aυτή η γονεϊκή συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμες δυσκολίες για τα παιδιά, όπως άγχος, κατάθλιψη και ασταθής διάθεση.
Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα των παιδιών σε μια τέτοια οικογένεια είναι η κατάθλιψη. Αλλά τα σημάδια μπορεί να σας ξεγελάσουν- η παιδική κατάθλιψη μοιάζει διαφορετική από την ενήλικη εκδοχή της με θλίψη, απόσυρση ή κατήφεια. Στα παιδιά, η διαταραχή μοιάζει με χρόνια πλήξη.
Τα παιδιά κανονικά έχουν υψηλά επίπεδα ενδιαφέροντος, απόλαυσης και ενθουσιασμού. Αν το παιδί σας δεν ενδιαφέρεται για τα πράγματα για τα οποία ενδιαφέρονται συνήθως τα παιδιά και είναι σπάνια ενθουσιασμένο, πιθανόν να έχει κατάθλιψη.
Πολλά παιδιά αντιμετωπίζουν προβλήματα στο σχολείο, παρουσιάζουν επιθετικές τάσεις, υπερκινητικότητα και είτε υψηλή συναισθηματική ένταση -θυμό, ευερεθιστότητα ή συχνό κλάμα που φαίνεται να έρχεται από το πουθενά- είτε το ακριβώς αντίθετο: καθόλου συναισθήματα. Στην τελευταία κατάσταση, μπορεί να μοιάζουν με παιδάκια από πέτρα – θα μπορούσατε να τεμαχίσετε ένα κουτάβι μπροστά τους και δεν θα τους ένοιαζε. Έχουν απενεργοποιήσει κάθε συναίσθημα για να αποφύγουν τον πόνο του να περπατούν επάνω σε τσοφλια αυγών.
Μεγαλώνοντας, τα παιδιά που μεγάλωσαν σε μια τέτοια ατμόσφαιρα κινδυνεύουν να γίνουν πικρόχολοι, θυμωμένοι και συναισθηματικά κακοποιητικοί ενήλικες.
Ένα στοιχείο της έρευνας, όπως επισημαίνει το Psychology Today, μπορεί να σας ξαφνιάσει: Το να βλέπεις έναν γονέα να θυματοποιείται είναι συνήθως πιο ψυχολογικά επιζήμιο για τα παιδιά από ό,τι οι τραυματισμοί από την άμεση κακοποίηση του ίδιου του παιδιού.
Πώς να το αντιμετωπίσετε
Είτε σας μεγάλωσε ένας γονιός με αυτόν τον τρόπο, είτε φοβάστε ότι είστε εσείς ένας τέτοιος γονιός, είτε και τα δύο, υπάρχει ελπίδα και θεραπεία.
«Είναι κανείς καταδικασμένος αν συνειδητοποιήσει ότι είναι eggshell γονέας ή αν ανακαλύψει ότι η μητέρα ή ο πατέρας του τον μεγάλωσε με τέτοιο τρόπο; Καθόλου. Το καλύτερο που μπορούν να κάνουν είναι να προσπαθήσουν να σπάσουν τον κύκλο, βελτιώνοντας τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούν σε στρεσογόνες καταστάσεις», λέει ο Dr. Khan. Πώς ακριβώς να το κάνετε αυτό;
Αυτογνωσία: Η πιο σημαντική συμβουλή που μπορεί να δώσει ο Dr. Khan στους γονείς είναι να αποκτήσουν επίγνωση του eggshell parenting. «Αυτό περιλαμβάνει την αναγνώριση παραδειγμάτων αυτής της γονεϊκής συμπεριφοράς», λέει.
Εξετάστε το ενδεχόμενο επανόρθωσης της σύγκρουσης: Το να αναλάβετε την ευθύνη για τις πράξεις σας είναι το πρώτο βήμα για να σπάσετε τον κύκλο του eggshell parenting. Ζητώντας συγγνώμη για ένα ξαφνικό ξέσπασμα και αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο αντιδράτε σε αγχωτικές καταστάσεις, προχωράτε πολύ στη θεραπεία του εαυτού σας και της σχέσης με τα παιδιά σας.
Η επίλυση των παρατεταμένων συγκρούσεων με τους eggshell γονείς, από την άλλη, μπορεί να είναι επίσης θεραπευτική.
