Υπάρχει μία ευρεία ποικιλία στο τι θεωρείται «φυσιολογικό» στην εξέλιξη της ομιλίας των μικρών παιδιών. Τα παιδιά πετυχαίνουν ορόσημα σε διαφορετικές χρονικές στιγμές και πολλοί παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν το πόσο πολύ ή πόσο καθαρά μιλά ένα μικρό παιδί.
Παραδείγματος χάριν, παιδιά που ζουν με γονείς που μιλούν διαφορετική γλώσσα χρειάζονται λίγο περισσότερο χρόνο για να μιλήσουν απταίστως τη μία από τις δύο γλώσσες. Παράλληλα, εκείνα που μεγαλώνουν με μεγαλύτερα αδέλφια ενίοτε ξεκινούν να μιλούν αργότερα, αφού τα πρώτα μιλούν «αντ’ αυτών». Έρευνες έχουν δείξει, επίσης, ότι τα κορίτσια μιλούν νωρίτερα από τα αγόρια.
Ορισμένες φορές, παρ’όλα αυτά, η ομιλία αργότερα του αναμενομένου ή μία λιγότερο ξεκάθαρη ομιλία, ενδέχεται να αποτελεί ένδειξη αναπτυξιακής υστέρησης ή σωματικού προβλήματος. Το πρώτο βήμα είναι να διαπιστώσετε αν η ομιλία του παιδιου σας είναι πράγματι εκτός ηλικιακού στόχου.
Η παρακάτω λίστα ηλικιακών οροσήμων για την ομιλία του παιδιού και οι ενδείξεις για καθυσέρησή της έως 3 ετών θα σας βοηθήσει να καταλάβετε, αν υπάρχει ανάγκη να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό.
12- 18 μηνών
Περίπου κοντά στα πρώτα του γενέθλια, το «μπαμπάλισμα» του μωρού αρχίζει να αλλάζει. Καθώς προσπαθεί λίγο παραπάνω να μιμηθεί τους ήχους γύρω του, αυτοί οι ήχοι θα αρχίσουν να μετασχηματίζονται σε λέξεις. Σε αυτήν την ηλικία, τα μωρά έχουν μία ευρεία γκάμα από ήχους. Πολύ πιθανό να μπορείτε να αναγνωρίσετε μία-δύο κοινές λέξεις, όπως «μαμά» ή «μπαμπά». Τα πράγματα που βρίσκονται στο οπτικό πεδίο τους και απαραίτητα στη καθημερινή τους ζωή είναι και οι πρώτες λέξεις που εκφράζουν. Πέραν, όμως, αυτών των λέξεων – κλειδιά, η ομιλία του παιδιού στους 12 μήνες ως επί το πλείστον περιορίζεται σε μπαμπαλίσματα. Μετά το επόμενο εξάμηνο θα δείτε το παιδί σας να αναπτύσσει μεγαλύτερη επικοινωνία, με τους εξής τρόπους:
- Προσπαθώντας να πει τις λέξεις που λέτε
- Μιμούμενο έναν διάλογο
- Χρησιμοποιώντας κάποια κατάληξη ή συλλαβή λέξης προκειμενου να σας δώσει να καταλάβετε τι ζητά
- Χρησιμοποιώντας συνδυασμό λέξεων και χειρονομιών
18-24 μηνών
Εξακολουθεί να υπάρχει ένα ευρύ φάσμα φυσιολογικών λεκτικών δεξιοτήτων κατά την περίοδο 18 έως 24 μηνών. Η προσωπκότητα του παιδιού σας, το ταμπεραμέντο του και οι συγκυρίες παίζουν το δικό τους ρόλο στο πόσες λέξεις ακούει και πόσο συχνά. Κατά μέσο όρο στην ηλικία των 2 ετών θα πρέπει να περιμένετε τα παρακάτω ορόσημα:
- Ολοένα και περισσότερες λέξεις στο λεξιλόγιό του
- Να σχηματίζει φράσεις με δύο λέξεις, ακόμη κι αν γραμματικά δεν είναι σωστές, όπως: «διαβάσω βιβλίο», «όχι πάω»
- Χρήση λέξεων για τον προσδιορισμό εικόνων σε βιβλίο ή στον περίγυρό του
- Να δίνει ονόματα στα σημεία του σώματος ή ζώα και πολλές φορές να κάνει και τους ήχους τους, όπως «μουυ» για την αγελάδα.
Παραμένει σημαντικό να παρατηρήσετε, πόσο καλά αντιλαμβάνετε το παιδί σας αυτό που λέτε. Απαντά, όταν το ρωτάτε κάτι; Μπορούν να ακολουθήσουν μικρές εντολές που τους δίνετε; Αυτό είναι γνωστό ως η δεκτική γλώσσα.
2-3 ετών
Μετά τα δεύτερα γενέθλιά του συνήθως υφίσταται μία έκρηξη στο λεξιλόγιό του και σχηματίζει πιο σύνθετες προτάσεις. Συχνά το λεξιλόγιο του παιδιού αυξάνετε στις 200 ή και πλέον λέξεις, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Μερικά από τα λεκτικά ορόσημα της ηλικίας 2-3 ετών περιλαμβάνουν:
- Λέει περισσότερες λέξεις και ανακαλύπτει νέες τακτικά
- Συνδυάζει τρεις ή και παραπάνω λέξεις σε προτάσεις, ακόμη κι αν παραμένουν γραμματικά ασυνάρτητες
- Αρχίζει να αναγνωρίζει χρώματα, σχήματα
- Τραγουδά τραγουδάκια με ρίμες ή επαναλαμβάνει ιστορίες από τα βιβλία που του διαβάσατε πρόσφατα
- Ξεκινά να εκφραζει συναισθήματα με φράσεις, όπως «πεινάω»
Ο συνολικός αριθμός των λέξεων που μαθαίνει το παιδί σε αυτό το ηλικιακό στάδιο είναι λιγότερο σημαντικός από μία σταθερή αύξηση του αριθμού των λέξεων που αρχίζουν να χρησιμοποιούν εβδομάδα με την εβδομάδα.
Σε αυτήν την ηλικία, είναι ακόμα σύνηθες για άτομα εκτός του άμεσου οικογενειακού σας περιβάλλοντος ή των φροντιστών σας σας να μην μπορούν να καταλάβουν το παιδί σας όσο καλύτερα μπορείτε εσείς. Το επόμενο έτος, η ομιλία του παιδιού σας θα πρέπει να γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρη.
Όταν, λοιπόν, διαπιστώσετε ότι το παιδί σας έχει καθυστέρηση στην ομιλία, θα πρέπει πρώτα να αξιολογήσετε, αν αυτή είναι φυσιολογική για την ηλικία του. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα ορόσημα και να αναζητήσετε σημάδια μίας τέτοιας πιθανότητας. Βεβαιωθείτε, ότι έχετε εξετάσει διεξοδικά κάθε ορόσημο. Εάν ανησυχείτε για την ομιλία του παιδιού σας, μιλήστε με τον παιδίατρο για τις αιτίες, έτσι ώστε να σας καθοδηγήσει για τις επόμενες κινήσεις σας.