Αναμφισβήτητα, η κάθε μητέρα θέλει να βλέπει το παιδί της χαρούμενο.
Ένα από τα δυσκολότερα συναισθήματα μίας νέας μαμάς είναι να νιώθει, ότι το νεογέννητο μωρό της αναστατωμένο και να μην γνωρίζει τον λόγο. Συχνά, είναι κάτι απλό. Το μωρό μπορεί να πεινάει, να χρειάζεται αλλαγή πάνας ή να νυστάζει, βασικές, δηλαδή, ανάγκες που εύκολα ικανοποιούνται και το μωρό ησυχάζει.
Όμως, υπάρχουν φορές που τα πράγματα είναι λίγο περισσότερο σύνθετα. Το μωρό προσπαθεί να μας πει περισσότερα και το πώς εμείς ανταποκρινόμαστε στα σήματα που μας στέλνει μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ψυχική του υγεία.
Η ψυχική υγεία των μωρών είναι ένα τεράστιο και αρκετά αγνοημένο ζήτημα, καθώς έχουμε συνδέσει την ψυχική υγεία με τα μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά. Όμως, οι ειδικοί επισημαίνουν, ότι η ψυχική υγεία ενός παιδιού ξεκινά από την κοιλιά και η κάθε μαμά επηρεάζει πολύ περισσότερο τον τρόπο που αναπτύσσεται ο εγκέφαλος του παιδιού από ό,τι νομίζει.
Η ψυχική υγεία των μωρών
Όπως και οι ενήλικες, έτσι και τα μωρά έχουν καλή ή αδύναμη ψυχική υγεία. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός, ότι η ικανότητα ενός μικρού παιδιού να αντιληφθεί τα συναισθήματά του δεν έχει εξελιχθεί. Οι ειδική τονίζουν, ότι πολύ πριν τα παιδιά είναι έτοιμα να πουν όσα νιώθουν, τα συναισθήματά τους και ο τρόπος που οι γονείς αντιδρούν σε αυτά στέλνουν σημαντικά μηνύματα στον εγκέφαλό τους.
Σύμφωνα με έρευνα του 2022, 1 στα πέντε παιδιά ηλικιών από 3 έως 17 είχαν μία ψυχική, συναισθηματική ή αναπτυξιακή διαταραχή. Ωστόσο, δίνεται πολύ λιγότερη προσοχή στα παιδιά κάτω των 3 ετών, μία ηλικία που οι επιστήμονες ανακαλύπτουν ότι πρόκειται για μία κρίσιμη χρονική περίοδο για την συναισθηματική ανάπτυξη τους, που μέχρι πρόσφατα είχε αγνοηθεί.
Όπως εξηγούν παιδοψυχίατροι, η ανάγκη γύρω από την ψυχική ευημερία των ενηλίκων και της μέσης παιδικής ηλικίας επισκιάζει αυτή των βρεφών, καθώς θεωρείται, ότι οι επιπτώσεις στα μεγαλύτερα παιδιά είναι περισσότερο δύσκολες. Όμως, οι βάσεις για την καλή ψυχική υγεία τίθενται πολύ νωρίτερα.
Όλα ξεκινούν μέσα στη μήτρα
Οι περισσότεροι πιστεύουν, ότι τα μωρά είναι γλυκά και χαριτωμένα και δεν θα μπορούσαν επ’ ουδενί να αντιμετωπίζουν ζητήματα ψυχικής υγείας. Αλλά, ο εγκέφαλος αναπτύσσεται με την εμπειρία και αυτή ξεκινά μέσα στη μήτρα και στα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι πολύ φυσικό η προσοχή να στρέφεται στη διατροφή, την άσκηση, αλλά και το πώς νιώθει γενικότερα μία έγκυος. Όμως, καθώς το μωρό αναπτύσσεται μέσα στη μήτρα, είναι εξίσου σημαντικό να εστιάσουμε και στην ψυχική του ανάπτυξη. Κι αυτό, γιατί μητέρα και μωρό για εννέα μήνες μοιράζονται το ίδιο σώμα και συνάμα τις ίδιες εμπειρίες.
Τα παιδιά επηρεάζονται από το ενδομήτριο περιβάλλον, την χρήση χαπιών ή αλκοόλ από τη μητέρα, καθώς και από τους στρεσογόνους παράγοντες που βιώνουν σε ένα τοξικό περιβάλλον στο σπίτι,, προβλήματα, σωματικής ή ψυχικής υγείας. Αυτό το έντονο στρες μπορεί να αρχίζει να επηρεάζει την ψυχική υγεία του βρέφους μέσα στη μήτρα.
Το άγχος απελευθερώνει κορτιζόλη, η οποία σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να εισέλθει στο νευρικό σύστημα του μωρού στη μήτρα και να επηρεάσει τον εγκέφαλό του, ενώ αναπτύσσεται. Δεν είναι μόνο τα γονίδια που προσδιορίζουν αυτό που είμαστε, αλλά και το περιβάλλον εντός της μήτρας παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο.
Εάν αυτό μπορεί να σας κινητοποιεί, δεν χρειάζεται πανικός. Τα υψηλά επίπεδα στρες μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη, αλλά να γνωρίζεται, ότι ο αναπτυσσόμενος εγκέφαλος είναι απίστευτα ανθεκτικός. Ακόμη κι αν έχετε μία στρεσογόνο εγκυμοσύνη, η ευκαιρία να αναρρώσετε με τη σωστή φροντίδα και δημιουργία ασφαλούς περιβάλλοντος για το μωρό, θα το προστατεύσουν αποτελεσματικά.
Τι συμβαίνει στον μικροσκοπικό εγκέφαλο του μωρού;
Από τη στιγμή που γεννιούνται τα μωρά, η δουλειά συνεχίζεται. Έρευνα έδειξε, ότι κατά τη διάρκεια αυτών των ετών διαμόρφωσης, οι πρώιμες εμπειρίες διαμορφώνουν τον εγκέφαλο, ο οποίος επηρεάζει την μελλοντική υγεία, τη συμπεριφορά και τη μάθηση.
Η έρευνα δείχνει ότι κατά τη διάρκεια αυτών των διαμορφωτικών ετών, οι πρώιμες εμπειρίες διαμορφώνουν τον εγκέφαλο, ο οποίος επηρεάζει τη δια βίου υγεία, τη συμπεριφορά και τη μάθηση. Κατά τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής του, ένα βρέφος αρχίζει να αναπτύσσει την εικόνα του για τον κόσμο και τις αντιδράσεις του σε αυτόν.
Ακόμη και τους πρώτους πρώτους μήνες της ζωής τους τα μωρά επηρεάζονται από διάφορα πράγματα, όπως η αγκαλιά, η ηρεμία ή η εγκατάλειψη. Αυτές οι εμπειρίες -θετικές ή αρνητικές- στέλνουν μηνύματα στον εγκέφαλό του. Η συναισθηματική ικανότητα ενός παιδιού καταγράφεται πολύ νωρίτερα από ό,τι θα περίμενε κανείς. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία, περίπου στους πρώτους 18 μήνες τα παιδιά μπορούν να αναπτύσσουν και να κατανοούν συναισθήματα, όπως η αμηχανία ή η ενσυναίσθηση. Λίγους μήνες αργότερα, ενδέχεται να ακολουθήσουν η ενοχή, η υπερηφάνεια ή η ντροπή.
Πώς μπορείτε να βελτιώσετε την ψυχική υγεία του μωρού
Ένα υγιές, χαρούμενο μωρό τις περισσότερες φορές θα είναι ικανοποιημένο και θα χαίρεται από την παρουσία άλλων γύρω του. Όμως, τα μωρά σίγουρα θα μπορέσουν να δείξουν, ότι δεν νιώθουν καλά και τότε είναι που πρέπει να παρέμβουμε.
Όλα τα μωρά το μόνο μέσο έκφρασης που έχουν είναι το κλάμα. Τότε θα καταλάβετε, ότι κάτι δεν πάει καλά. Πρώτα από όλα, πρέπει να βεβαιωθείτε, ότι δεν είναι άρρωστο, ότι έχει φάει καλά και είναι αλλαγμένο και στη συνέχεια δείτε τα πράγματα μέσα από τα δικά του μάτια.
Μερικές θετικές συναισθηματικές κινήσεις που μπορείτε να κάνετε για να νιώσει καλά είναι η επαφή δέρμα-δέρμα, να το διατηρήσετε σε ένα ζεστό και ασφαλές περιβάλλον για να το εξερευνήσει.
Εξαιρετικά βοηθητική είναι η οπτική επαφή, καθώς και η ομιλία, το διάβασμα και το τραγούδι δυνατά στο μωρό μπορούν να ενθαρρύνουν τις συναισθηματικές συνδέσεις, ενώ οι συχνές αγκαλιές τους παρέχουν ουσιαστική άνεση, βοηθούν τα μωρά να αισθάνονται ασφαλή και μειώνουν το άγχος. Καθώς το μωρό μεγαλώνει, αρχίζει να αντιλαμβάνεται τα συναισθήματά του
Κάτι πολύ σημαντικό επίσης, που αξίζει να σημειωθεί, είναι το εξής: ένας από τους καλύτερους τρόπους να υποστηρίξετε την υγεία του μωρού σας είναι να θέσετε σε προτεραιότητα τη δική σας. Αν δεν είστε εσείς καλά, δεν θα είναι ούτε το μωρό.
Όταν δουλεύεται για να βελτιώσετε τη δική σας αυτορρύθμιση, προσφέρετε ένα πιο συνεπές και σταθερό περιβάλλον στο παιδί σας για να μάθει πώς να συμβαδίζει σε αυτό μαζί σας, ακόμη και από τις πρώτες μέρες. Η σωματική και συναισθηματική σας κατάσταση επηρεάζει άμεσα την ικανότητά τους να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους.
Πώς θα καταλάβετε ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας
Μερικές φορές η ψυχική υγεία ενός βρέφους μπορεί να χρήζει περισσότερης προσοχής, αλλά είναι σημαντικό να γνωρίζετε, ότι αυτό δεν σχετίζεται απαραίτητα με κάτι που κάνατε λάθος εσείς ως γονέας ή φροντιστής. Ωστόσο, μπορεί να υπάρχουν ενδείξεις που υποδηλώνουν, ότι ένας συνδυασμός παραγόντων δυσκολεύει το παιδί σας και ότι περισσότερη υποστήριξη μπορεί να είναι χρήσιμη για την ευημερία του.
Τα προειδοποιητικά σημάδια, στα οποία πρέπει να δώσετε σημασία:
- Αδυνατεί να ηρεμήσει
- Δεν θέλει αγκαλιά και αποφεύγει την οπτική επαφή
- Υπερβολική ένταση και συνεχόμενο κλάμα
- Ανεπαρκής ύπνος
- Δυσκολίες με το φαγητό
- Ενδείξεις άγχους, έντασης, φόβου ή δυσφορίας
